birleşik fiil örnekleri ne demek?

Birleşik Fiiller

Birleşik fiiller, en az iki sözcüğün bir araya gelerek tek bir fiil anlamı taşıdığı yapılardır. Türkçede birleşik fiiller, anlam ve yapı bakımından farklı şekillerde oluşur. Üç ana başlık altında incelenirler:

1. Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiiller:

   • İsim soylu bir sözcük (isim, sıfat, zarf vb.) ile etmek, olmak, kılmak, eylemek gibi yardımcı fiillerin birleşmesiyle oluşur.
   • Bu tür fiillerde asıl anlam isim soylu sözcükte bulunur. Yardımcı fiil ise sadece fiil görevini üstlenir.
   • Örnekler:
     • Hasta olmak: (https://www.nedemek.page/kavramlar/hasta%20olmak)
     • Yardım etmek: (https://www.nedemek.page/kavramlar/yardım%20etmek)
     • Memnun olmak: (https://www.nedemek.page/kavramlar/memnun%20olmak)
     • Kayıp etmek: (https://www.nedemek.page/kavramlar/kayıp%20etmek)
     • Seyretmek: (Aslı "seyir etmek"tir)

2. Kurallı (Özel) Birleşik Fiiller:

   • İki fiilin belirli kurallar çerçevesinde bir araya gelerek oluşturduğu fiillerdir. Anlamca kaynaşma sınırlıdır ve fiiller kendi anlamlarını korur.
   • Dört alt başlıkta incelenir:
     • Yeterlilik Fiili: "-ebilmek, -abilmek" ekiyle yapılır. Bir işi yapmaya gücü yetmek veya olasılık anlamı taşır.
       • Örnekler:
         • Gidebilirim: (https://www.nedemek.page/kavramlar/gidebilirim)
         • Yapabilirsin: (https://www.nedemek.page/kavramlar/yapabilirsin)
     • Tezlik Fiili: "-ivermek" ekiyle yapılır. Bir işin çabucak, aniden yapıldığını belirtir.
       • Örnekler:
         • Düşüverdi: (https://www.nedemek.page/kavramlar/düşüverdi)
         • Geliverdi: (https://www.nedemek.page/kavramlar/geliverdi)
     • Süreklilik Fiili: "-edurmak, -egelmek, -ekalmak" ekleriyle yapılır. Bir işin devam ettiğini, süregeldiğini ifade eder.
       • Örnekler:
         • Baka kalmak: (https://www.nedemek.page/kavramlar/baka%20kalmak)
         • Gide durmak: (https://www.nedemek.page/kavramlar/gide%20durmak)
         • Yazagelmek: (https://www.nedemek.page/kavramlar/yazagelmek)
     • Yaklaşma Fiili: "-eyazmak" ekiyle yapılır. Bir işin gerçekleşmesine çok yaklaşıldığını, neredeyse olacağını belirtir. (Günümüzde pek kullanılmaz.)
       • Örnekler:
         • Düşeyazdım: (https://www.nedemek.page/kavramlar/düşeyazdım)
         • Öleyazdı: (https://www.nedemek.page/kavramlar/öleyazdı)

3. Anlamca Kaynaşmış (Deyimleşmiş) Birleşik Fiiller:

   • İki veya daha fazla sözcüğün bir araya gelerek, sözcüklerin kendi anlamlarından tamamen uzaklaşarak yeni bir anlam oluşturduğu fiillerdir. Genellikle deyimleşmiş ifadelerdir.
   • Örnekler:
     • Gözden düşmek: (https://www.nedemek.page/kavramlar/gözden%20düşmek)
     • El vermek: (https://www.nedemek.page/kavramlar/el%20vermek)
     • Başvurmak: (https://www.nedemek.page/kavramlar/başvurmak)
     • Vazgeçmek: (https://www.nedemek.page/kavramlar/vazgeçmek)
     • Kulak vermek: (https://www.nedemek.page/kavramlar/kulak%20vermek)